SANTA AGEDAKO "VOKI"ak

El temporal en el este de EE UU deja ya dieciséis muertos

Más de medio millón de personas están sin electricidad, hay cerca de 4.500 vuelos cancelados y numerosas escuelas y oficinas permanecen cerradas. En Estados Unidos se han cancelado 4500 vuelos y se han cerrado escuelas y oficinas. Han fallecido 16 personas y más de medio millón de personas están sin electricidad. La nieve ha llegado a alcanzar entre 30-46 centímetros. El meteorológo del Servicio Meteorológico de Estados Unidos Jared Guyer ha dicho que ”Es un escenario desastroso. Las carreteras siguen siendo traicioneras”. El servicio de autobuses está suspendido y están aconsejando que permanezcan en sus viviendas. EGOITZ

IZERDIA

Gure gorputzeko larruazalean izerdia jariatzen duten izerdi-guruinak daude. Izerdi-guruin horrek gorputz osoan banaturik daude, baina gune batzuetan askoz ugariagoak dira: eskuak, besapeak eta oinazpiak, adibidez. Izerdia etengabe jariatzen poroen bidez kanporatuz. Izerdia, gernua bezalaxe batik bat urez osatuta dago, eta gatz mineralak etab. ditu osagai. Izerdiak, lurrintzean, larruazala freskatzeko eta gorputzeko tenperatura maila egokian mantentzen du. OIER I.

IRAITZ APARATUA ETA IRAIZTEA

Iraiztea honela gertatzen da: odola giltzurrunetara iristean, giltzurrunetan dauden iragazkiek odoleko hondakin guztiak jaso eta odola garbitzen dute, jasotako hondakinekin gernua edo pixa osatuz. Gernu hori ureterretatik maskurira pasatzen da, han pilatzeko. Maskuria betetzen denean, pixagalea sentitzen dugu, eta txiza egitean gernua uretratik kanporatzen dugu. OIER G.



HONDAKINAK

Digestioa ikastean, hesteak xurgatzen ez dituen janariak uzkitik kanporatzen direla ikusi zenuen. Bestalde, hesteetatik xurgatutako mantenugaiak, odolak garraiatuta, zeluletara iristen dira. Mantenugai horiek oxigenoarekin elkartuta zeluletan erretzen dira materia eta energialortzeko, eta errekuntza horretan hainbat hondakin sortzen dira: ura, karbono dioxidoa, gatzak,urea... Substantzia horiek gorputzetik kanporatu beharra dago: karbono dioxidoa arnasketaren bidez, eta ganerako hondakinak uretan diluitu, iraitz-aparatuan iragazi eta izerdiaren gernuaren bidez. IRATI

BERASTEGIKO INAUTERIAK

Otsailaren 21 eta 22an Inauteriak izan ziren Berastegin. Otsailaren 21ean eguerdiko 14:30etan HHko 2 urteko gelatik  LHko 6. maila arteko ikasleak eskolatik kaldereroz jantzita, irten ginen herrian barrena, leku batzuetan dantzatuz eta abestuz arratsaldeko 16:00rak arte. Gero, 16:00retan eskolara itzuli ginen. Eskolatik irtenda frontoian txokolatada zegoen eta gaueko 19:30etan “Pintxo-potea” izan zen.

Otsailaren 22an arratsaleko 17:00etan dantza emanaldia antolatu zuten eta gaueko 21:00etan afari herrikoia egin genuen. Eta horrelaxe bukatu ziren Berastegiko inauteriak.

IOSU

NERBIO SISTEMA

Giza gorputzeko aparatuak koordinaturik aritzen dira lanean. Guk nahi edo ez gorputzeko aparatuek lanean jarduten dute automatikoki. Aparatu horiek guztiak martxan jartzen ditu nerbio-sistemak, ekintza horiez gainera erlazioak ahalbidetzen ditu. Nerbio sistemak ingurumeneko estimuluak jaso eta horiei eman beharreko erantzunak erabakitzen du. Zentzumenengatik ezagutzen dugu gure ingurua. Nerbioen bidez iristen da informazio hori garunera eta han erabakitzen da nolako erantzuna eman. AIMAR

ESKOLAKO 6. MAILAKOAK MARI TERE MARTINEZI BISITAN

Muñagorri eskolako 6.mailako ikasle eta irakasleok, Mª Tere Martinez artisau artistari bisita egin genion 2014ko otsailaren 7an, ostiralean. Ostiral arratsaldean berez, eskulanak egiteko garaia izaten dugu eskolan, baina, oraingo honetan Mª Terek eginak dituen hainbat lan ikustera joateko hartu genuen tartea. GARIKOITZ

ARNASKETA

Airea gas-nahaste bat da, eta nitrogenoa eta oxigenoa ditu bi osagai nagusiak. Ahotik eta sudurzuloetatik hartzen dugun oxigenoa, faringetik, laringetik eta trakeatik barrena biriketaraino iristen da. Sudurretik hartzen dugun arnasa berotu, iragazi eta hezetu egiten da, faringera iritsi aurretik. Airea berotu eta hezetzeko sudur barnean dugun mukosa pituitarioa mintz mehea dago. Mukosa horrek odol-hodi asko ditu eta airea gorputzean daukagu tenperatura egokitzen dio 36,5ºC. Sudurrean ditugun iletxoak, airea sudur zuloetatik sartzen denean zikinkeria iletxoetan gelditzen da eta mukiak sortzen dira. Airea ahotik edo sudurretik sartzen da gure gorputzera. Bi bideak laringean elkartzen dira, eta beherago, faringea daukagu.

Arnas aparatua eta digestio aparatua faringearen goiko aldean komunikatuta daude, eta bi eratara banatzen dira: elikagaiek esofago edo hestegorritik jarraitzen dute, eta airea trakea edo zintzurrestetik, biriketara.  Faringean bidea bitan banatzen da, batetik airea eta bestetik janaria. Bide horiek ez nahasteko, bada kartilagotxo bat epiglotisa: janaria irensten dugunean, airearen bidea ixten du eta arnasa artzean, ireki egiten da. Arnasa hartzea eta irenstea batera egiterakoan pasa liteke janari zati bat trakeara joatea. Horrelakoetan estulka hasten gara eta zatitxoa kanporatu arte. 

Trakea edo zintzurrestea eraztunez osaturiko hodi bat da, eta biriken parean bronkio izeneko bi adarretan banatzen da. Pleura mintzak biltzen ditu birikak, kanpoko erasoetatik babestuz. Gas-trukea albeoloetan gertatzen da. Albeoloak odol-kapilarrez inguraturik daude, eta oso mintz iragazkorra dutenez, oxigenoa albeoloetatik odolera pasatzen da. Zeluletan mantenugaiak erretzen sortuko karbono dioxidoa odoleko globuxka gorrietatik askatu eta albeoloetara pasatzen da. Albeoloetara pasatutako karbono dioxido hori, kanporatu egiten dugu arnasa botatzean. SAIOA

Ez zenituen oporrak nahi, Stilton? (booktrailerra)

Muki berdearen sekretua (booktrailerra)

MIRARI GALDUAREN BILA (booktrailerra)

Nur eta denboraren liburua (booktrailerra)

YETIAREN ATZETIK (booktrailerra)

ODOLAREN OSAGAIAK

8. ARNASKETAREN GLOGSTERRA

7. ARNASKETAREN GLOGSTERRA

6. ARNASKETAREN GLOGSTERRA

5. ARNASKETAREN GLOGSTERRA

4. ARNASKETAREN GLOGSTERRA

3. ARNASKETAREN GLOGSTERRA

2. ARNASKETAREN GLOGSTERRA

1. ARNASKETAREN GLOGSTERRA

SAN ISIDRO

San Isidro se celebra el 15 de mayo en Berastegi (Gipuzkoa). Para empezar la fiesta primero se hace una procesión y después se hace una misa. Luego cuando termina la misa todos van a comer al ayuntamiento y cantan canciones. A las15:55 los niños de sexto van al ayuntamiento y les cantan “bertsos” en honor de San Isidro. AIMAR

FIESTAS DE SAN LORENZO

Las fiestas de Berastegi se celebran en la segunda semana de agosto. Duran cinco días, un día de esos se llama día de niños, otro día de cuadrilla y el otro día de San Lorenzo, solo tres días tienen nombre de cinco días.

En las fiestas organizan muchas cosas para niños y para adultos. En esos cinco días hay que llevar un pañuelo azul. OIER G.

SAN JUAN

En Euskal Herria se celebra una fiesta el 23 de junio, víspera de San Juan. En Berastegi celebramos esta fiesta con la participación de todo el pueblo. A la tarde los niños hacen una demostración de lo que han aprendido en los clases extraescolares: baile, pelota, judo… Luego cenamos juntos todo el pueblo en el frontón. Hacia las 22:00 se enciende la hoguera y los chicos jóvenes bailan los bailes de San Juan alrededor del fuego. Se echan al fuego los espantapájaros que hacemos en la escuela y muchas cosas más. Por último, todo el pueblo salta por encima del fuego y para terminar apagan el fuego con la manguera. IRATI

SANTA AGEDA

Otsailaren 4ean, eskolako ikasle eta irakasleak, kantari atera ginen Berastegiko etxeetatik barrena ohitura zaharrak berrituz. 5. eta 6. mailakoek asmatutako koplak abestu genituen, Naiararen akordeoiaren laguntzaz. Ederki pasa genuen!

LAS FIESTAS DE SAN LORENZO

En Berastegi (Guipúzcoa) el 10 de agosto se celebran las fiestas de San Lorenzo. A la mañana, suben el monte San Lorenzo, luego los jóvenes, suben en bicicleta desde Errozabal. Después los mayores desde el ayuntamiento. Los mayores cuando llegan a Errozabal el primero en llegar gana un jamón. Cuando llegan a San Lorenzo, tienen premio y también “hamaiketako”.

A la tarde, sigue la fiesta. Hacen deportes populares. Los jóvenes participan en un desafío: Berastegi contra otro pueblo. Y a la noche los jóvenes del pueblo hacen un teatro gracioso. GARIKOITZ

BAJADA DE CELEDÓN

Celedón es el personaje que con su llegada, bajando del cielo con un paraguas, abre las fiestas patronales de Vitoria. Desde la iglesia de San Miguel, a las 18:00 de la tarde, después de tirar el chupinazo, baja Celedón volando sobre toda la gente y con su paraguas abierto, llega a un balcón del que se sale ya comvertido en humano para pasar esta ocasión entre la multitud. Y ya en la noche del 9 al 10 de agosto abandona la ciudad volando hacia el cielo despediéndose hasta el siguiente año. IOSU